Ervaringen met Starlink satelliet internet in Europa

Bij 4G heb je gelegenheid om op basis van online informatie zelf een plek in de buurt van een zendmast op te zoeken, waar je dan bijna garantie hebt op goede stabiele verbinding. Zelfs dan kan zo’n verbinding bijna niet op tegen een redelijke Starlink verbinding die vele malen beter kan zijn. Je kan een stabiele verbinding vergelijken op een aantal punten, zoals snelheid, latency (vertraging op de lijn) en uptime. Onze ervaringen zijn samengevat:

• Van 4G wordt gezegd dat een snelheid geboden wordt van maximaal 75 Mbps (download van bijna 10 MB per seconde). Starlink haalt met regelmaat meer dan het dubbele van 150 Mbps (download van bijna 20 MB per seconde).
• Van 4G wordt gezegd dat een latency geboden wordt van 50-100 ms. Bij Starlink meten we vergelijkbare latencies tot zelfs betere met wat meer variatie van 20-100 ms.
• Bij 4G is uptime vaak alles of niks. We hebben ervaren dat de signaalsterkte goed beschrijft hoe vaak je uitval van de verbinding merkt. Hoe dichter bij een zendmast, hoe meer zekerheid over de uptime. Bij Starlink hangt dit af van het vrije zicht op de hemel voor de schotel alsook de dichtheid en positie van satellieten. Starlink is daarom op dit vlak nu minder goed voorspelbaar. Dit kan verbeteren als het satelliet netwerk wordt uitgebreid.

Zelfs ‘unlimited’ 4G abonnementen hebben over de Nederlandse grens een datalimiet. De EU-wetgeving “Roam Like At Home” dicteert dat je binnen Europa gebruik moet kunnen maken van mobiel internet zoals je dat thuis ook doet, zonder extra kosten, maar je mag wel gebonden worden aan een Fair Use Policy. Daarin vind je bij alle providers een harde datalimiet, die in verhouding staat tot je maandelijkse abonnementskosten. We hebben geen Nederlands abonnement kunnen vinden dat, in het buitenland binnen Europa, meer biedt dan 50GB per maand. Starlink biedt daarentegen in een groot deel van Europa internet aan zonder datalimiet.

Verbinden met 4G kan eenvoudigweg met een telefoon, die tegelijkertijd ook kan dienen als hotspot voor andere apparaten. Eventueel kan een mobiele WiFi (MiFi) router worden bijgekocht. Een Mifi router kan je makkelijker op een goede plek voor verbinding leggen en tegelijkertijd je telefoon in handbereik houden. Het heeft wel als nadeel dat je SIM-kaart dan uit je telefoon moet. Starlink heeft beduidend meer hardware afhankelijkheden; de Starlink Kit. Hierin zit een schotel met voet en 23 meter kabel, die verbinden met een flinke router die constant stroom nodig heeft. De Starlink Kit met de rechthoekige schotel verbruikt gemiddeld ongeveer 35 Watt in 220v via een omvormer.

Voor 4G in Europa met een datalimiet van 50GB per maand betalen we nu zo’n € 40,- per maand. Voor Starlink satelliet internet betalen we € 124,- per maand (€ 99,- voor internet, € 25,- toeslag voor Starlink RV mobiliteitspakket). Voor de Starlink Kit betalen we daarbij eenmalig € 720,-, vergelijkbaar met de aanschafkosten van een high-end telefoon, maar slechts voor één gebruiksdoel inzetbaar.

Met rondom zo’n 20 meter zonder hoge bomen en gebouwen lukt het vlot om een behoorlijk snelle en stabiele verbinding op te zetten. Dit vind ik voor een stedelijk gebied met appartementen in hoogbouw wel een meevaller. Het zou natuurlijk niet echt een plek zijn om langdurig met de camper te staan, niet eens zozeer om het stedelijke, maar wel om het feit dat ik hier bewust een open plek heb opgezocht, zonder enige vorm van schaduw.

In een andere stad proberen we het daarom ook om naast wat bomen een goed werkbare verbinding op te zetten. Dat lukt ook binnen afzienbare tijd.

We proberen het nog eens op een parkeerplaats bij een McDonalds, pal naast de iconische paal van de fast-food keten die kenmerkend hoog reikt. Het lukt om een behoorlijk stabiele verbinding te krijgen, na een kwartier van zoeken en nog een enkele outage. De schotel stelt zich af richting de hemel naast de paal en lijkt daar verder niet door gehinderd te worden. De latency varieert hier van een kleine 40ms tot 90ms. Speedtest geven een wisselend beeld, van zo’n 70 tot 150 Mbps download en 30 tot 54 Mbps upload.

Het blijkt in een bos onmogelijk om een stabiele verbinding tot stand te brengen. Het lukt hier vlot om de benodigde GPS verbinding tot stand te brengen. Daarna richt de schotel zich hier echter nooit op een satelliet; hij blijft in een horizontale stand staan die hoort bij het zoeken naar een verbinding. Met tussenpozen van minutenlange downtime lukt het sporadisch wel om een paar seconden verbinding te krijgen, maar gedurende een avond slechts één keer lang genoeg om een speedtest te doen van een downloadsnelheid van zo’n 70Mbps.

De tool in de Starlink app die obstructies meet via de camera van de telefoon meet in het bos zo’n 10-15% obstructie van de hemel. Dat lijkt me een onderschatting van de situatie. Als 100% zou betekenen dat je rondom jezelf vrij zicht hebt van de horizon tot het hoogste punt van de hemel, zou ik eerder inschatten dat maximaal 10-15% van de hemel hier vrij is.

We proberen Starlink op twee campings. Op één ook voor het eerst langer dan 12 uur, op een plek voor de camper die we allereerst kozen voor comfort bij wat bomen. Ondanks zulke obstructies krijgen we op beide plekken vlot een stabiele verbinding met snelheden van meer dan 150Mbps download en 40Mbps upload. De Starlink app geeft na 12 uur aan dat de verbinding nog wel met enige regelmaat gehinderd wordt door de bomen. Na verplaatsing van de schotel – enkele meters verder – ervaren we een hele goede verbinding.

Starlink verbruikt gemiddeld 35W stroom (3Ah bij 12V). We leveren dat hier uit de 200Ah LiFePO4 accu die verbonden is met het zonnepaneel op de Toyota HiAce. Er is overdag voldoende zon nodig om de schotel onafgebroken te kunnen blijven voeden.

We gebruiken Starlink RV om ook gebruik te kunnen maken van Starlink in het buitenland. De ervaringen met Starlink in het buitenland zijn vergelijkbaar met alle andere locaties.

Bij een goede verbinding kunnen we ook met Starlink in het buitenland gebruik maken van snel internet met 150 Mbps download en zo’n 25 Mbps upload, zonder datalimiet. Starlink werkt ook zo goed in gebieden met een gebrekkige mobiele dataverbinding over 3G of 4G.

We gebruikten Starlink al in landen zoals Duitsland, Oostenrijk, Italië, Slovenië en Kroatië. Ook dichter bij een grens van het huidige servicegebied (in het zuiden van Kroatië) werkt Starlink prima.

Starlink biedt via de app in elk nieuw land nieuwe informatie over de lokale servicevoorwaarden. Geregeld zijn deze half in de lokale taal. Daarbij kun je doorklikken naar juridische documenten die betrekking lijken te hebben op de lokale registratie van het product en de vergunningen om dat aan te bieden. Dat is praktisch eigenlijk enkel ter informatie.

Wel is relevant dat je met Starlink RV buiten de cel van je registratieadres altijd lager geprioriteerd wordt dan lokale gebruikers van Starlink die gebruik maken van het netwerk vanaf hun registratieadres. Er zijn echter erg weinig plekken in Europa waar dit volgens de Starlink map voorkomt.

De kwaliteit van de ontvangst is zoals elder vooral afhankelijk van de mate waarin de schotel vrij zicht heeft op de hemel. Eventuele lokale obstructies, zoals bomen of gebouwen kunnen een goede verbinding verhinderen. We zijn blij dat we naast een extra mount op het dak van de camper, ook de mobiele voet van Starlink mee hebben genomen (standaard inbegrepen bij de Starlink Kit). Dat maakt het goed plaatsen van de schotel makkelijker.

Een opvallende trend is dat de schotel in een groot deel van Europa zichzelf afstelt naar het noorden voor de beste ontvangst. Daar kan je op inspelen door de schotel direct te plaatsen op een plek die richting het noorden vrij zicht heeft op de hemel.

Met een mobiel internet abonnement over 4G of 5G verbind je via een zendmast in je buurt. Het signaal voor de verbinding gaat dan praktisch horizontaal over de aarde. Gebouwen, bomen, heuvels en bergen kunnen daarbij een obstructie vormen, daardoor is niet overal dekking. Er gelden voor 4G in het buitenland altijd data-limieten (evt. fair use).

Met Starlink satelliet internet verbind je via een schotel met een satelliet in een lage baan om de aarde. Het signaal voor de verbinding gaat dan praktisch verticaal richting de ruimte. Zolang je zicht hebt op de hemel en je in een cel bent met capaciteit voor satelliet dekking zou je een goede verbinding moeten krijgen. Er is nog geen wereldwijde dekking, maar een groot deel van Europa heeft wel dekking. Bekijk hier de kaart. Starlink satelliet internet heeft geen datalimiet.

Het overzicht van landen met Starlink internet vind je op starlink.com/map. De lijst met landen wordt telkens uitgebreid.

Een live overzicht van de Starlink satellieten en grond-stations kan je zien op deze onofficiële kaart.

De totale aanschafkosten zijn:

• Starlink Internet RV abonnement: €124 €105 per maand. Het abonnement kan gepauzeerd worden.
• Starlink Kit: eenmalig €720 €480.
• Starlink montage materiaal: €61 voor pivot mount.

prijzen zijn incl. verzendkosten en 21% BTW

Het Starlink RV abonnement kost €105 per maand exclusief de eenmalige aanschaf van de Starlink Kit en extra montagemateriaal.

Het abonnement kan gepauzeerd worden.

prijzen zijn incl. verzendkosten en 21% BTW

De voorwaarden van Starlink laten toe om Starlink te pauzeren voor abonnementen met de portability toeslag, zoals dat geldt bij Starlink RV en Starlink Maritime. Je kan Starlink pauzeren met één druk op de knop, in het account-gedeelte van Starlink via de browser (niet in de app).

De betaling voor Starlink gebeurt altijd in hele kalendermaanden en wordt niet naar rato berekend.

Na pauzeren blijft Starlink nog actief voor de rest van de facturatieperiode. Je kan de Starlink service weer activeren op elk moment en krijgt dan 7 dagen later een factuur voor de eerstkomende kalendermaand.

Als je weer activeert net na het begin van een nieuwe periode (gewoonlijk 25e van de maand), wordt de eerstvolgende factuur pas de 25e van de daarop volgende maand ingepland.

Starlink stuurt een factuur voor Starlink RV aan het eind van elke kalendermaand, voor de volgende kalendermaand. Daarop staat 21% BTW. De factuur is geadresseerd met een afzendadres in Dublin. De factuur kan automatisch worden geïncasseerd na een eerste transactie via iDEAL.

Hieronder zie je een voorbeeldfactuur:

De Starlink Kit kost eenmalig € 720,-. Dat is inclusief verzendkosten en BTW, exclusief extra montage materiaal.

prijzen zijn incl. verzendkosten en 21% BTW

Starlink verbruikt gemiddeld 35W stroom (3Ah bij 12V). Daarbij is de functionaliteit om automatisch sneeuw van de schotel te smelten uitgeschakeld. Het stroomverbruik stijgt met dataverkeer, soms tot meer dan 65W (5,5Ah bij 12V).

In combinatie met onze laptops en telefoons verbruiken we soms meer dan 30% van onze 200Ah accu op één dag. Omdat we de camper niet altijd in de volle zon willen zetten kan het zonnepaneel dat niet structureel bijladen. Daardoor moeten we soms aansluiten op netvoeding om de accu bij te laden. In de praktijk doen we dat tijdens werkweken in zomerse hitte ongeveer één keer per week.

Voor montage van de schotel kan extra montagemateriaal worden aangeschaft. De kosten verschillen per type montage. Een ‘pivot mount’ kost €61.

We monteerden deze mount op het dak van onze camper. Toch zijn we blij dat we ook alsnog de mobiele voet hebben meegenomen, voor plekken waarop de camper niet geparkeerd kan worden met vrij zicht op de hemel.

Meer interesse in montagemateriaal? Stel je vraag hieronder in de reacties.

prijzen zijn incl. verzendkosten en 21% BTW

• Starlink Kit bestellen via Starlink.com
• Afrekenen met iDEAL
• Account aanmaken na bestellen
• Order status en facturen in account
• Dag 0 – status: preparing shipment
• Nabestellen mount (preparing shipment)
• Dag 0 – status: order has shipped (uit Duitsland)
• Dag 3 – status: Starlink Kit bezorgd
• Na bezorging wordt Starlink RV automatisch geactiveerd en kunnen we direct verbinden.
• De facturatie van Starlink (RV) start in de maand na bezorging.
• We maken geen gebruik van de mogelijkheid om Starlink binnen 30 dagen te annuleren.

In de Starlink Kit zit de rechthoekige Starlink schotel met 23 meter ethernet kabel (PoE), een basis mount (4 poten) en WiFI router met stroomkabel (1,8 meter, 220V).

• De Starlink kit doos is 60 x 36 x 27 cm en 8,5 kilogram.
• De Starlink schotel basis mount (4 poten) is 55 x 32 x 12cm
• De Starlink schotel neemt in ‘opgeborgen’ stand 51,5 x 30,5 x 20 cm en 4,2 kilogram. De omvang wordt nadelig beïnvloed door het vaste deel van de voet waarin de kabel verwerkt zit, dat vastzit aan de schotel. Zonder deze voet is de schotel geen 20 cm maar 8 cm dik. De diameter van de voet is 3,4 cm.
• De Starlink router is 25,5 x 18,5 x 6,5 cm.

De Starlink schotel stelt zichzelf met elektromotoren af, om de verbinding te realiseren. Aanvankelijk richt de schotel zich horizontaal naar de hemel. Op basis van GPS en signaal past de schotel zijn richthoek aan, om de verbinding te optimaliseren. Dit gebeurt meestal binnen een kwartier. Daarna blijft de richthoek meestal lange tijd ongeveer gelijk.

De Starlink schotel verzamelt tijdens de verbinding constant informatie over obstructies om feedback te geven over de plaatsing van de schotel.

Nee, de verbinding tussen de Starlink schotel en de satellieten wordt automatisch gemaakt. Je hebt hierover geen controle, behalve de plaatsing van de schotel op een plek zonder obstructies.

Een opvallende trend is dat de schotel in een groot deel van Europa zichzelf afstelt naar het noorden voor de beste ontvangst. Daar kan je op inspelen door de schotel te plaatsen op een plek die richting het noorden vrij zicht heeft op de hemel.

Als je de schotel na het gebruik niet ‘stowed’ (terugzetten in de opbergstand), maar enkel van de stroom afhaalt, kan je later de schotel weer met dezelfde oriëntatie terugplaatsen. Starlink gaat dan gewoonlijk niet opnieuw in de zoekstand en verbindt zo sneller met het netwerk.

Er is geen beperking voor het aantal personen of apparaten op Starlink. Net zoals thuis kan je gewoon verbinden met de WiFi van de Starlink router.
Je deelt dan natuurlijk de satelliet verbinding van 50-150Mbps (onze ervaring). Daarmee kan je rekenen: Netflix HD streamen verbruikt ongeveer 5Mbps; op Starlink kunnen dan 10 tot 30 apparaten Netflix streamen.

De ervaringen met het bereik van de Starlink WiFi router, (waarover je online leest) spreken van zo’n 30 meter (100ft).
Er zijn mogelijkheden om het WiFi signaal te extenden. De beste oplossing om de Starlink verbinding over een afstand te verlengen is de Starlink Ethernet Adapter, die voor €40,- te koop is in de Starlink shop (voor het gebruik van de shop is een Starlink account vereist).
De Starlink Ethernet Adapter wordt binnenshuis tussen de kabel van de schotel naar de router geplaatst. Op de adapter zit één uitgang voor een ethernet kabel (max. 1 Gbps). De ethernet kabel kan je vervolgens doortrekken.

Bij structurele downtime kan een melding verschijnen in de app:

Degraded service. Our team is investigating and will resolve as soon as possible.

Meldingen van gebruikers over downtime van Starlink worden verzameld op https://downdetector.com/status/starlink/.

Het netwerk van Starlink wordt nog uitgebreid en er komen tegelijk veel nieuwe klanten bij. Dit geeft merkbare groeipijn in bepaalde regio’s. Dat is ook zichtbaar op de kaart van Starlink.