Rijk en arm

Veel landen waar we doorheen reizen zijn armer dan Nederland. Terwijl we onderweg zijn, merk ik dat ik steeds op zoek ben naar een verklaring voor het verschil in rijkdom. Daarbij trek ik vaak, denk ik achteraf, de verkeerde conclusie.

In Nepal moeten we 4 uur wachten voor er een bus vertrekt uit het piepkleine en onverzorgde grensdorpje dat we binnen zijn gekomen vanuit China. Wat ons op dat moment betreft is het OV hier maar armoedig. Dat de bewoners drukker zijn met het overladen van vrachtwagens omdat er geen voertuigen over de grens mogen, maakt weinig indruk. Dat komt stom genoeg doordat we onbewust vinden dat je pas kan zeggen dat er hard gewerkt wordt als alles goed geregeld is.

Hard werken doen ze in veel landen als wij nog met onze rijke reet in bed liggen. Sommige tours beginnen erg vroeg. We zetten dan bij uitzondering de wekker en staan op als het nog schemert. Tot onze verbazing komt in Sri Lanka de broodjeswagen al langsrijden als wij om 6 uur ‘s ochtends slaperig naar het strand sjokken. Die begint vroeg.

En hij is niet de enige. In heel Azië, merken we door stille hints, waaronder ook de ‘luie mensen’ die rond het middaguur maar weinig te lijken ondernemen, dat er vroeg wordt begonnen. De bewoners van het longhouse op Maleisische Borneo komen al terug van het werken op het land als wij net wakker worden. Natuurlijk hebben ze dan nog geen 8 uur gewerkt, maar dat halen ze wel in als op een dag in één keer hun hele oogst klaar is om geoogst te worden. Iedereen moet dan bijspringen om alles op tijd binnen te halen. Bovendien begint voor ons de dag pas, en verwachten wij de rest van de dag verzorging en entertainment. We worden op onze wenken bediend door de hard werkende mensen.

Uitgestrekte graanvelden zijn het bezit van één dorpeling

Het is dus veel te makkelijk om, bij het zien van mensen die niks lijken te doen, de conclusie te trekken dat je de oorzaak hebt ontdekt voor het verschil in rijkdom tussen het land dat je doorreist en Nederland. Het referentiekader van Nederland en het perspectief van een reiziger maken het trekken van een conclusie over armoede wellicht sowieso onmogelijk. In Azië gaan de dingen op een heleboel niveaus heel anders. Dat heeft niet altijd veel opbrengst in geld of spullen voor alle lagen van de bevolking als gevolg, maar wie zegt om te beginnen dat dat de definitie van armoede is?